Kleinschalig wonen

Kleinschalig wonen is kwaliteitsvol wonen met een klein huishouden op een (zeer) compacte manier op een beperkte oppervlakte. Het is een goede oplossing voor één- en tweepersoonshuishoudens, die er alsmaar meer zijn. En het is een antwoord op de vraag om meer te doen met minder te bouwen zonder daarvoor op kwaliteit in te boeten.

Snel naar

Wat is een kleinschalige woning?

Kleinschalig wonen hangt niet samen met een bepaald woningtype of vorm. Het kan dus gaan om een alleenstaande woning, een groep van woningen, een woonunit die op een dak is geplaatst ...
Woon je met een klein huishouden (1 tot 3 personen) op een beperkte oppervlakte? Dan woon je volgens onze definitie kleinschalig.

Een kwaliteitsvolle kleinschalige woning voldoet volgens onze interpretatie minstens aan deze voorwaarden: 

  • Voldoet aan de woningkwaliteitsnormen van de Vlaamse Codex Wonen.
  • De vloeroppervlakte bedraagt min. 45 m² en max. 80 m² en het bouwvolume max. 240 m³. Ervaring leerde ons echter dat 45 m² de ondergrens is om kwaliteitsvol en comfortabel te wonen. Een recente evaluatie van gerealiseerde projecten toonde aan dat een oppervlakte van 70 m² meer aangewezen is.  
  • De woning is geplaatst op een locatie waar wonen toegelaten is en voldoet aan de geldende stedenbouwkundige voorschriften en de goede ruimtelijke ordening (afgetoetst bij een omgevingsaanvraag)
  • Bij voorkeur gaat het om een woonproject met meerdere woningen en zijn er gedeelde ruimtes en voorzieningen om niet aan woonkwaliteit in te boeten.

En wat met 'Tiny Houses'? Deze woningen voldoen vaak niet aan de hierboven opgesomde kenmerken. Daarom beschouwen wij ze niet als een vorm van kleinschalig wonen.

Nog vragen over kleinschalige constructies? Lees de leidraad kleinschalige duurzame constructies van de Vlaamse Overheid (niet van toepassing voor zorgwonen).

Pilootprojecten kleinschalig wonen

Permanent wonen op campings en in weekendverblijven is in Vlaanderen niet toegelaten. Daarom startte de provincie al in 2011 met een aantal initiatieven om voor de mensen die er woonden betaalbare en kwaliteitsvolle woningen te creëren.

Om de overgang van deze verblijven naar een meer gewenste bestemming te bevorderen, stelde de provincie ruimtelijke uitvoeringsplannen (PRUP’s) op, met specifieke mogelijkheden voor kleinschalig wonen.

Lees meer over de Provinciale Ruimtelijke UitvoeringsPlannen weekendverblijven

Intussen zijn 10 pilootprojecten opgestart waar we samen met de woonmaatschappijen kleinschalige woningen onder sociale verhuring realiseren. De projecten in Zemst en Huldenberg zijn ondertussen gerealiseerd. De projecten in Aarschot, Rotselaar ... zijn nog in ontwerp- of realisatiefase.

Daarnaast was de provincie ook partner in het Europees Interreg B project Housing 4.0 Energy. Binnen dat project zochten we samen met partners uit verschillende landen naar hoe we kleinschalige woningen energieneutraal, koolstofarm en toch betaalbaar kunnen maken.
Resultaat?

Wat zijn de voordelen van kleinschalig wonen?

Kleinschalig wonen speelt in op de groeiende vraag naar kleinere woningen en de druk op open ruimtes. 
Dat kleiner samenwonen heeft veel voordelen: 

  • Kleinschalig wonen, net als woningdelen, zorgt voor meer variatie in het soort woningen dat beschikbaar is.
  • Er is meer woon-en leefkwaliteit door gedeelde of semipublieke voorzieningen en ruimtes (zoals een ontmoetingsruimte of een gedeelde tuin die deels publiek toegankelijk is).
  • Het kan zowel de bouw- als bewoningskosten verlagen, waardoor wonen betaalbaarder wordt.
  • Het is energiezuiniger en draagt bij aan klimaatdoelstellingen als het op een duurzame manier en met gedeelde technieken en voorzieningen wordt gebouwd. 
  • Het helpt bij het behouden van schaarse open ruimtes door te focussen op kwalitatieve verdichting, bijvoorbeeld in kernversterkende woonprojecten.
  • Kleinschalige woningen kunnen vaak snel worden gebouwd en met nieuwe bouwmethoden. Op die manier zijn ze inzetbaar als oplossing voor een tijdelijke woonnood. Denk aan tijdelijke noodopvang of een zorgwoning (eventueel met verplaatsbare units). 

Een kleinschalige woning bouwen? Zo begin je eraan.

Een kleinschalige woning verschilt in het bouwproces niet veel van een andere woning. Toch vraagt de kleinere schaal wel om gepaste oplossingen en is een goed ontwerp cruciaal. Een aantal bouwbedrijven hebben daarom ook kant-en-klare concepten ontwikkeld om dat te ondervangen en betaalbaar te houden. Hier zijn een paar belangrijke tips.

Check je locatie

Als particulier kan je niet zomaar overal een kleinschalige woning bouwen. Vaak zijn er specifieke bouwvoorschriften van toepassing. Contacteer daarom de dienst omgeving van jouw gemeente. Zij zullen voor jou nagaan of het mogelijk is om jouw kleinschalige woning te bouwen op de locatie die je overweegt.

  • Sommige gemeenten, waaronder Aarschot, Bertem, Bever, Boortmeerbeek, Haacht, Halle, Holsbeek, Huldenberg, Kortenberg, Rotselaar, Scherpenheuvel-Zichem, Sint-Pieters-Leeuw en Zemst, hebben specifieke zones voor kleinschalig wonen. In deze zones is modulaire bouw gemakkelijker mogelijk.
  • Heeft jouw gemeente zo geen zone of wel, maar wil je buiten deze zone een kleinschalige woning bouwen? Leg je projectidee dan voor aan de omgevingsambtenaar van jouw gemeente. Hij vertelt jou met welke stedenbouwkundige voorschriften je rekening moet houden. 

Hou rekening met de EPB-regelgeving

EPB staat voor Energieprestatie en Binnenklimaat. Het is een regelgeving die eisen stelt aan de energieprestatie en het binnenklimaat van gebouwen in Vlaanderen. 

  • Is jouw nieuwe alleenstaande woning kleiner dan 50 m²?  Dan valt deze niet onder de EPB-regelgeving, behalve als het een zorgwoning is.
  • Maakt jouw woning deel uit van een aantal gekoppelde kleine woningen die samen een bruto vloeroppervlakte van 50 m² overschrijden? Dan ben je wel EPB-plichtig en moet je dus voldoen aan de gestelde normen.

Financiering

Kies je voor een kleiner huis vanwege financiële voordelen? Dan is het soms zoeken naar financiering.

  • In bepaalde gevallen kan je sociaal lenen voor de aankoop van een kleinschalige woning (op plan). Het Vlaams Woningfonds biedt sociale leningen aan voor de aankoop van woningen. Er zijn ook een aantal erkende kredietmaatschappijen die sociale leningen verstrekken. 
  • Tip: Maak op voorhand goede afspraken over de prijs van je totaalproject, zowel met de architect als de aannemer of het bouwbedrijf. Ga bijvoorbeeld na of er extra kosten zijn voor de aansluiting op nutsvoorzieningen, afbraakwerken, infiltratievoorzieningen en eventuele wijzigingen die je zelf wil aanbrengen. 

Inspiratie nodig? 

Er bestaan heel wat voorbeelden van demontabele en flexibele bouwsystemen voor kleinschalige woningen. Blijf je graag op de hoogte van onze initiatieven? Volg onze LinkedIn-pagina.

Subsidie voor innovatieve woonprojecten

Heb je een idee om op een innovatieve manier een duurzaam en betaalbaar woonproject te realiseren met verschillende kleinschalig woningen en/of gedeelde woonruimtes? Laat het ons weten! Wie weet maakt je project kans voor onze subsidie voor innovatieve woonprojecten.

Nog een vraag over kleinschalig wonen?

kleinschaligwonen [at] vlaamsbrabant.be

Antwoord binnen 2 werkdagen.